قالب هاي لغزنده قائم:
اساس روش اجراي قالب لغزنده عمودي اين است كه قالب به ارتفاع 1 تا 1.5 متر در فواصل زماني متناوب به بالا كشيده مي شود. در ضمن بالا كشيدن قالب عمليات بتن ريزي و آرماتور بندي نيز ادامه مي يابد و دائما مخلوط بتن از بالا به درون قالب ريخته شده و ضمن حركت قالب به سمت بالا بتن سخت شده از قسمت زيرين قالب جا مي ماند. سرعت حركت قالب طوري تنظيم مي شود كه بتن در زمان خارج شدن از قالب ضمن تحمل وزن خود، جهت حفظ شكل خود از مقاومت كافي برخوردار باشد. قالب بندي لغزان قائم را مي توان بر اساس حركت پيوسته انجام داد و يا آن را طوري برنامه ريزي كرد كه در ارتفاع معيني متوقف گردد و سپس حركت لغزان خود را مجددا از سر گيرد. معمولا حركت قالب لغزان با سرعتي يكنواخت صورت مي گيرد.
در صورتي كه قالب لغزان داراي توقف باشد درزهايي به وجود مي آيند كه با درزهاي ميان مراحل بتن ريزي در عمليات ساختماني با قالب ثابت فرقي ندارد.
قالب لغزنده در امتداد قائم با سرعتي يكنواخت حركت مي كند و اين سرعت به اندازه اي است كه هر مقطع از بتن در طول مدت زمان لازمي كه براي گيرش اوليه نياز دارد درون قالب مي ماند.روش قالب لغزنده عمودي براي سازه هاي پوسته اي با ضخامت جدار ثابت و يا تقريبا ثابت به كار مي رود. قالب هاي لغزان قائم توسط جكهايي به بالا حركت داده مي شوند كه بر روي ميله هاي صاف يا لوله هاي سازه اي كار گذاشته شده در بتن سخت عمل مي كنند. اين جكها ممكن است از نوع دستي، بادي،برقي يا هيدروليكي باشند. سكوهاي كار و داربست هاي كارگران پرداختكار نيز به قالب بندي متصل و به همراه آن حركت مي كنند.
قسمتهاي اصلي يك قالب لغزنده عبارتند از:ديوارههاي قالب : ديوارههاي قالب بايد به اندازه كافي محكم و مقاوم باشند. جنس اين ديوارهها ممكن است چوبي و يا فلزي باشند. قالبهاي فلزي به مراتب سنگينتر از قالبهاي چوبياند ولي در عوض استحكام بيشتري داشته و تعداد دفعات استفاده از آنها بيشتر است. تعميرات و يا تغييرات احتمالي قالبهاي فلزي نيز نسبت به قالبهاي چوبي دشوارتر است در عوض تميز كردن آنها آسانتر و نماي بتن پس از باز كردن قالب صافتر است.
خود قالب ها را مي توان در سه بخش در نظر گرفت : يوغها[1]، پشت بندهاي افقي[2](كمركش) و قالب بدنه[3].
يوغها دو وظيفه اصلي دارند: جلوگيري از باز شدن قالب ها در قالب در برابر فشارهاي جانبي بتن و انتقال بار و فشار به جكها. پشت بندها نيز براي تقويت مقاومت خمشي بدنه قالب ساخته شده و بار قالب ها را به يوغ ها منتقل مي كنند. سكوي نازك كاري، عرشه اجرايي و سكوي طره اي به پشت بندهاي افقي متصل مي شوند. اتصال پشت بندها به يوغ بايد قادر به حمل اين بارها باشد. قالب بدنه كه نيز مي تواند از پانلهاي فلزي، پانلهاي چند لايه و يا الوارهاي چوبي باشد مستقيما به پشت بندهاي افقي متصل مي شود.
طوقهها : اين طوقهها براي نگهداري سكوي كار و انتقال آن و همچنين نگهداري و تحمل وزن قالب و كابل جك در نظر گرفته ميشوند. طوقهها معمولاً فلزي و به صورت پروفيلهايي مناسب طرح و در نظر گرفته ميشوند.
سكوي كار : معمولاً سه سطح كار در نظر ميگيرند. يكي كه بالاتر از طوقهها و در ارتفاعي در حدود دو متر و بالاتر از انتهاي ديوار قرار گرفته و براي استفاده از بستهاي فلزي ثابتكننده به كار ميروند. ديگري سكويي است كه در بالاي كف و همتراز بالاي قالب قرار ميگيرد و براي قرار دادن ظرف بتن و انبار كردن مصالح و وسايل تراز كردن و همچنين وسايل كنترل جك مورد استفاده قرار ميگيرد و بالاخره سومين سكو به صورت چوببست آويزان و يا يكسره كه معمولاً در دو طرف ديوار قرار گرفته و براي دسترسي به نماي قسمتي از ديوار، كه به تازگي قالب آن را باز كرده و ترميم احتمالي آن، مورد استفاده قرار ميگيرد.
جكهاي هيدروليكي:
جكهاي هيدروليكي مورد استفاده معمولاً با ظرفيت خود، نظير جكهاي سه تني و يا شش تني مشخص ميشوند.
قالب بندي ديوار هاي بتني به روش لغزنده:
از جمله محسنات اين روش قالببندي كه براي ديوارهاي نسبتاً بلند استفاده ميشود تعداد دفعات بيشتر استفاده از قالب و سرعت عمل بيشتر آن است. در اولين دفعه استفاده از قالب دو ديواره قالب با تكيه به پاخور بتني (رامكا) به صورت معكوس قرار ميگيرد. پس از ريختن بتن و سخت شدن آن، قسمتهاي داخلي قالب را تا حد نهايي بتن ريخته شده بالا ميبرند و پس از محكم كردن آن قسمت دوم ديوار را بتن ريزي ميكنند. پس از سخت شدن بتن، قالب را باز كرده و نظير دفعه اول عمل ميكنند. عمل قالببندي و بتنريزي را به همين ترتيب تا انتهاي كار و اتمام بتنريزي ديوار ادامه ميدهند.
قالب ها ي لغزنده و افقي:
اين نوغ قالب براي ريختن بتن ديوارهاي طولاني، كف و جداره كانهل هاي بزرگ ، بتن ريزي شيبها ،كف تونلها و سطح راه ها به كار مي رود . به دليل اينكه اكثر قالب بندي هاي افقي لغزان بر روي تكيه گاه ثابت قالب مانند سنگ يا خاك انجام مي شود،اين عمليات اصولا عمليات تحكيم ، شمشه كشي، پرداختكاري است. ماشين قالب لغزان معمولا بر روي ريل يا سكوي شكل داده شده حركت مي كند. بخش دريافت بتن ماشين ناوه اي است كه براي توزيع يكنواخت بتن در تمامي بخشهاي قالب طراحي شده است. متراكم ساختن بتن توسط لوله لراني انجام مي شود كه با لبه جلويي قالب موازي و كمي جلوتر از آن قرار دارد. متراكم كردن بتن سازه را مي توان با ويبراتورهاي دستي نيز انجام داد. لوله هاي بتني در جاي يكپارچه نيز با استفاده از روش قالب بندب لغزان افقي توليد مي شوند. ساخت پوششي كامل تونل با قالب بندي لغزان نيز انجام شده است.قالب هاي رونده
قالب هاي رونده يا قالب هاي بالا رونده قالب هايي هستند كه پس از هر بار بتن ريزي از سطح بتن فاصله گرفته و به صورت خزنده (با فشار جك و يا با استفاده از كارگر و جرثقيل) جابجا مي شوند. اين قالب ها معمولا براي اجراي ديوارهاي بلند كاربرد دارند. در اجراي سنتي ديوارهاي بلند لازم است كه دو طرف ديوار داربست بندي گردد اما در شيوه قالب هاي رونده، قالب هر مرحله به مرحله قبلي متكي شده و قالب همانند يك صخره نورد به سمت بالا صعود كرده و مراحل فوقاني ديوار را به اجرا در مي آورد، بدون اينكه نياز به داربست جانبي داشته باشد. هر مرحله از اجراي ديوار به اين شيوه را ليفت مي گويند. در اين قالب ها از دو سري قالب استفاده مي شود و در هر مقطع يك سري قالب بر بالاي سر قالب سري قبل استقرار پيدا مي كند. بدين ترتيب كه در حدود 50 تا 70 سانتي متر از بالاي قالب، سوراخي كار گداشته مي شود و قالب توسط جرثقيل بلند شده و پاي آن در سوراخ مذكور توسط بولت محكم مي شود و قالب توسط جك در وضعيت شاقول تثبيت مي شود. سوراخ ليفت اول در ليفت دوم نيز ايجاد مي گردد تا در اجراي ليفت سوم مورد استفاده قرار گيرد.
قالب هاي پرنده
اصطلاح قالب پرنده به سيستمي اطلاق مي شود كه اجزا آن به يكديگر متصل شده و يك واحد بزرگ را تشكيل مي دهند كه به آن عرشه مي گويند. اين سيستم براي قالب بندي دال بتني در ساختمانهاي چندين طبقه مورد استفاده قرار مي گيرد. پس از آكه بتن هر طبقه ريخته شده و مقاومت لازم را كسب كرد،قالب پرنده ( بدون جاسازي اجزا) از بتن جدا شده و به صورت افقي به سمت بيرون ساختمان حركت داده مي شود و در بيرون ساختمان بالا كشيده مي شود تا در موقعيت جديد براي يك دال ديگر مورد استفاده مجدد قرار گيرد. اصطلاح " قالب عرشه پرنده" از آنجا گرفته شده است كه اين قالب به سمت بيرون ساختمان حركت داده مي شود( پرواز مي كند) و به سمت بالا كشيده مي شود تا در تراز طبقه بالاتر مورد استفاده قرار گيرد. هر واحد قالب پرنده از اجزا سازه اي مختلفي از جمله: خرپاها، تيرها،تيرچه ها و رويه فلزي يا پلاستيكي تشكيل و مونتاژ مي شود